Mikelanđelo Buonaroti
3 posters
Zid :: Umetnost :: Vizuelna umetnost
Strana 1 od 1
Mikelanđelo Buonaroti
od Still_dreaming Pon Apr 25, 2011 2:07 pm
Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni rođen je 6. marta 1475. u Kaprezu, Firentinska Republika, a umro 18. februara 1564. godine u Rimu. Bio je italijanski renesansni vajar, slikar, arhitekta i pesnik i veoma je uticao na dalji razvoj evropske umetnosti.
Za vreme života već je bio smatran najvećim umetnikom svoga vremena, a od tada pa do danas jednim od najvećih umetnika svih vremena. Veliki broj njegovih dela iz slikarstva, vajarstva i arhitekture su među najpoznatijim u istoriji umetnosti. Freske svoda Sikstinske kapele u Vatikanu danas predstavljaju njegova najpoznatija dela, iako je Mikelanđelo sebe smatrao vajarem. Rad na više polja umetnosti nije bio neubičajen u njegovo vrijeme. Skulpture u mermeru je radio čitavog svog stvaralačkog veka, a drugim umetnostima se bavio samo u određenim etapama. Velika popularnost freski Sikstinske kapele najvjerovatnije je posledica velike popularnosti slikarstva u 20. veku, ali takođe i činjenice da veći broj njegovih skulptura nisu završene.
Mikelanđelo Buonaroti-Simoni rođen je u malom toskanskom mestu Kapreze, gde je njegov otac Lodoviko Buonaroti dobio posao privremenog gradonačelnika. Naslednik, zajedno sa svojim bratom Frančeskom, opadajućeg bogatstva plemićke porodice Buonaroti, koja prema zabeleženim podacima potiče iz 1228. godine i koja je stekla bogatstvo trgovinom i razmenom novca, Lodoviko je bio zadužen za brigu o zlatnim dukatima koji su preostali u posedu Buonarotija. Iako su Buonarotiji kao porodica, stari koliko i Mediči, Stroci i Tornabuoni, a poznato je i da su plaćali porez u Firenci skoro tri veka, Mikelanđelov deda je izgubio skoro sve posede i bogatstvo, ostavljajući svojim sinovima samo porodičnu vilu sa farmom u mestu Setinjano i jednu kuću u Firenci sa problematičnim vlasničkim statusom.
Mikelanđelova majka Frančeska di Neri Miniato del Sera, umrla je kada je Mikelanđelo imao samo šest godina. U to vrijeme Mikelanđelo je bio u dobu kada su svi sinovi dobrostojećih toskanskih porodica započinjali svoje školovanje. Ipak, Mikelanđelo će prvi put ugledati učionicu tek četiri godine kasnije. Umesto učenja grčkog i latinskog, što je bila toskanska tradicija, Mikelanđelo je proveo to vrijeme u društvu jedne porodice kamenorezaca čiji su članovi više generecija rezali i dovlačili mermerne blokove za građevine i palate u Firenci. U međuvremenu njegov otac se ponovo ženi, Lukrecijom di Antonio di Sandro Ubaldini, koja skreće pažnju Lodoviku da Mikelanđelo još nije počeo nikakvo školovanje. Sa deset godina Mikelanđelo je primljen u Urbinovu školu gramatike u Firenci u kojoj je proveo naredne tri godine. Budući da je sa osnovnim obrazovanjem počeo vrlo kasno i da je prethodne četiri godine proveo apsorbujući za njega mnogo interesantnije stvari, u toj školi se nije istakao i čak nije naučio da čita latinski ili grčki.
Umetničku obuku Mikelanđelo je takođe počeo relativno kasno za tadašnja shvatanja, negde sa 13 godina, verovatno posle prevazilaženja primedbi koje je imao njegov otac, a koje su se ticale degradacije njegovog društvenog statusa (u to vreme status umetnika je bio ekvivalentan statusu zanatlije). Ipak, na očevu intervenciju, Mikelanđelo biva primljen na obuku od tri godine u radionici tada veoma poznatog i perspektivnog firentinskog slikara, Domenika Girlandaja, ali je napušta poslije samo godinu dana i više sukoba sa svojim učiteljem, tvrdeći da „nema šta da nauči“. Uprkos ovoj tvdnji tada mladog i ponosnog Mikelanđela, smatra se da je u radionici Girlandaja savladao veštinu tehnike fresko-slikarstva.
Iz te prve epohe sačuvano je više crteža, uglavnom kopija figura iz Girladajovih dela, ali i manji broj kopija dela drugih starijih firentinskih majstora, kao što su Đoto i Mazačo. Kopiranje dela učitelja i velikih majstora, bio je standardni način na koji su tadašnji mladi umetnici sticali iskustvo i razvijali svoju umetničku veštinu i talenat.
Talenat Mikelanđela je vrlo brzo zapazio i tadašnji vladar Firence, Lorenco Mediči, zvani Lorenco Veličanstveni i primio ga pod svoju zaštitu. Ono što je bilo važno za mladog umetnika je to što je od tog momenta imao pristup umetničkoj kolekciji Medičija, kojom su dominirali delovi antičkih rimskih skulptura, kao i što je bio okružen velikim poznavaocima antičke umetnosti, književnosti, mitologije i filozofije.
Lorenco Veličanstveni, koji je sebe okružio pesnicima, umetnicima i intelektualcima, nije bio veliki mecena renesansne umetnosti kao što tvrdi legenda koja je o njemu stvorena. Dela koja je sakupljao, koristio je kao dekoraciju svoje rezidencije, a okruživao se najboljim umetnicima i intelektualcima za potrebe političkih uticaja. Vajar bronzanih figura i prijatelj Medičija, Bertolo di Đovani, jedan od mnogobrojnih učenika Donatela, bio je zadužen za čuvanje i održavanje kolekcije, a ujedno je bio i najbliže onome što bi se moglo nazvati Mikelanđelov učitelj vajarstva. Ipak, Mikelanđelo nije sledio njegov način rada, niti ga je privlačilo vajarstvo u bronzi.
Jedno od dva Mikelanđelova dela koja su preživela iz ovog ranog perioda je varijacija na temu jedne kompozicije sa starorimskog sarkofaga, a Bertolo je uradio jednu sličnu u bronzi. Reč je o kompoziciji Bitka Kentaura iz 1492. godine. Pokret i snaga figura razjašnjajavju bolje umjetnikova kasnija interesovanja od dela Djevica sa stepenica (1491), koje karakteriše delikatan tretman niskog reljefa i koje odražava tadašnju modu u vajarstvu firentinskih vajara.
Mikelanđelo je težio da razotkrije sve tajne koje su čuvale skulpture antičkih vajara, koji su znali da predstave svu lepotu ljudskog tela u pokretu, sa svim mišićima i tetivama. Kao i Leonardo, nije se zadovoljavao da nauči zakone anatomije iz treće ruke, odnosno preko antičke skulpture. Sam je analizirao ljudsku anatomiju, disecirao mrtva ljudska tela i crtao žive modele, sve dok svaki detalj ljudske figure nije prestao da bude tajna za njega. Ali za razliku od Leonarda, za kojeg je čovek bio samo jedno od čuda Prirode, Mikelanđelo se potrudio da u potpunosti savlada problem njegovog predstavljanja, u svim mogućim pozama i pokretima.
Firenca je u to vreme bila vodeći umetnički centar Evrope, gde su radili najbolji umetnici i suparništvo među njima bilo je vrlo stimulativno. Ipak, grad više nije bio u mogućnosti da svim umetnicima ponudi posao na velikim projektima kao ranije, zbog čega su vodeći firentinski umetnici, Leonardo da Vinči i njegov učitelj Andrea Verokio, napustili Firencu u potrazi za boljim mogućnostima u drugim gradovima. Medičijevi su pali 1494. godine, a Mikelanđelo je otišao ranije, pre političkog meteža.
U Bolonji, Mikelanđelo je bio najmljen kao zamena preminulog vajara na velikom projektu, kako bi isklesao posljednje tri figure neophodne za završetak izrade grobnice sv. Dominika u istoimenoj crkvi. Te tri mermerne figure karakteriše posebna ekspresivnost i originalnost. Odstupajući od maštovite agilnosti figura svog prethodnika, Mikelanđelo je nametnuo ozbiljnost pojednostavljujući masu forme, kao posledicu proučavanja dela antičkih vajara i nasleđa firentinske umetničke tradicije, mada je pojednostavljivanje masa figura bilo u kontrastu sa tadašnjom tendencijom predstavljanja, što vernijeg dočaravanja teksture i detalja ljudskog tela. Isticanje ozbiljnosti se takođe odražava u izboru mermera kao materijala. Iako su ti kvaliteti konstanta u Mikelanđelovoj umetnosti, povremeno ih je napuštao ili modifikovao zbog spoljašnjih faktora, specifične funkcije dela ili zbog stimulativnih uticaja stvaralaštva drugih umetnika.
Bah, Muzej Bargelo u Firenci
To je slučaj sa Bahom koji je nastao u Rimu (1496-1498. godine), prvom Mikelanđelovom skulpturom velikih dimenzija koja je sačuvana do danas. Inspiracija za Baha dolazi od antičkih grčkih i rimskih primera skulpture, ali je daleko mobilnija i složenija u izradi. Dočarana nestabilnost sugeriše karakter boga vina, koji je isklesan u mermeru sa vanserijskom virtuoznošću. Predviđen da bude izložen u vrtu, Bah je jedina Mikelanđelova skulptura koja poziva na posmatranje sa svih strana, a ne samo sa frontalne.
Pijeta
Pijeta je jedno od najznačajnijih ranih Mikelanđelovih dela (1498. godine), koja se danas nalazi u bazilici svetog Petra u Vatikanu. Ime Pijeta se ne odnosi na specifično delo, nego na zajedničku tradicionalnu vrstu hrišćanske ikonografije, od kojih je ova Mikelanđelova verzija jedan od najistaknutijih primera. Izvučena iz konteksta narativnih scena žalosti posle Hristove smrti, grupa od dve figure je komponovana sa idejom da u posmatraču probudi pokajničku molitvu za grehove koji su bili motiv njegove žrtveničke smrti. Ovaj tip ikonografije je bio dosta prisutan u Francuskoj i na severu Evrope, a daleko manje u Italiji.
Delo je naručio francuski kardinal Žan Bilere de Lagraula kao deo njegovog spomenika u kapeli sv. Petronila, koja se nalazila u prethodnom zdanju bazilike sv. Petra.
Ikonografska inovacija u Mikelanđelovom pristupu temi, za razliku od njegovih kolega sa severa, nalazi se u činjenici da odustaje da prikaže tragove mučenja na telu Hrista, kao i u izbegavanju dramatizma u licu i pokretu Device.
Sa tehničke strane, problem za Mikelanđela se sastojao u iznalaženju načina „oslobađanja“ dveju figura iz jednog mermernog bloka, a rezultat je veoma neuobičajen primerak u istoriji umetnosti. Tretirao je grupu kao jednu čvrstu i kompaktnu masu kao i u ranijim delima, što čini da ostavlja veoma snažan i upečatljiv utisak. Takođe je obratio pažnju na neizbežne kontraste koji razjašnjavaju ikonografsku strukturu: muško i žensko, vertikalno i horizontalno, nag i obučena, mrtav i živa.
Mikelanđelo se vraća u Firencu u proljeće 1501. godine, nakon što je isklesao Baha za svog prijatelja Jakopa Galija i Pijetu za francuskog kardenala. Ostao je u Rimu dovoljno dugo da vidi Pijetu postavljenu u kapeli Francuskih kraljeva u starom zdanju bazilike sv. Petra, i stiže u Firencu na vreme kako bi se posvetio najvećem konkursu skulpture od vremena kada je Đovani di Biči, osnivač bogatstva Medičija, odlučio da pokrene konkurs za izradu vrata gradske Krstionice i dodelio posao Gibertiju.
David
Mikelanđelova slava posle izrade Pijete, još jednom je potvrđena izradom statue Davida za firentinsku katedralu (1501-1504. godine). Tema je legendarna priča iz starog zaveta po kojoj se mladi David, budući kralj Izraela, suprotstavlja Golijatu i pobedivši ga spašava svoju naciju. Mikelanđelo je izabrao momenat u kojem se David priprema da baci kamen na Golijata.
Za izradu monumentalne statue, Mikelanđelo je iskoristio mermerni blok koji je jedan vajar ostavio nedovršen 40 godina ranije. Modeliranje Davida je veoma blisko onom u antičkim skulpturama, sa pojednostavljenom geometrijom podesnom za monumentalne statue, ali bez zapostavljanja organske forme i asimetrije ljudskog tela.
Mikelanđelovo stručno poznavanje ljudske anatomije očigledno je u statui Davida, mada proporcionalno gledano, glava je veća, a ruke su duže u odnosu na telo. Objašnjenje za tu činjenicu leži u tome da je David bio predviđen za krov firentinske katedrale, tako da bi preuveličavanje glave i ruku omogućilo lakše prepoznavanje i posmatranje iz daljine.
Kada je Mikelanđelo završio Davida, savremenici su bili impresionirani veličanstvenošću statue i odlučili da je postave na istaknutije mesto. Komisija uvaženih firentinskih umetnika i građana je odlučila da se statua postavi ispred ulaza u palatu Priori (danas palata Vekio), kao simbol firentinske Republike i renesansnog shvatanja humanističkog ideala.
Device sa Isusom detetom
Uporedo sa radom na Davidu (1501/04), Mikelanđelo je stvorio više dela Device sa Isusom detetom za privatne rezidencije, veoma popularne teme u to vrijeme. Riječ je o jednoj maloj statui, dva kružna reljefa koja podsećaju na slikarska dela u smislu da se u njima sugeriše više slojeva prostorne dubine i slici na temu Svete porodice, koja je ujedno i njegova jedina štafelajska slika. Dok statua na temu Device sa Isusom izgleda statično, sliku Svete porodice i jedan od kružnih reljefa, (Devica sa detetom Isusom i sv. Jovanom), karakteriše dinamičan pokret.
Posle slave koju je širom Italije stekao sa Davidom, Mikelanđelo je radio samo na velikim projektima. Privlačili su ga ambiciozni projekti, ali je odbacivao da radi sa pomoćnicima, tako da su mnogi od njih ostali nezavršeni. 1504. godine je počeo rad na fresci za salu Velikog koncila Firence, gde je takođe radio Leonardo na drugoj fresci. U obe freske tema su bile vojne pobede firentinske vojske. Mikelanđelo je odabrao temu kascinske bitke. Leonardova freska je prikazivala konje u galopu, a Mikelanđelova gola tela vojnika koji plivaju prema obali zbog uzbune u vojnom logoru. Stvarni doživljaj oba dela danas je samo moguće naslutiti preko sačuvanih pripremnih skica pošto freske nisu sačuvane.
Početkom 1505. godine, Mikelanđelo je počeo projekat za firentinsku katedralu koji se sastojao od izrade statua 12 apostola u mermeru, ali je samo započeo rad na sv. Matiji. Zanosan pokret nedovršene figure sv. Matije ukazuje na Leonardov uticaj, mada se kroz nju prožima monumentalnost i snaga, karakteristika svojstvena samo njemu. Figure koje stvara Mikelanđelo dočaravaju „borbu umetnika da ih oslobodi iz mermernog bloka“, kako je i sam rekao u više prilika. Iako bi možda ova konstatacija mogla da implicira da je namerno ostavljao nedovršene statue, Mikelanđelo je bez sumnje želeo da završi svaku od njih. Jednom prilikom je napisao sonet o tome kako je teško za vajara „osloboditi“ idealnu figuru iz hladnog mermernog bloka u kojem se potencijalno nalazi zarobljena. Tako da, iako su mnoga od tih dela ostala nedovršena zbog nedostatka vremena i drugih okolnosti koji su ga spriječavale da nastavi rad, svako od njih odražava snažna osećanja i stres kojem se podvrgavao u kretivnom procesu.
Grobnica pape Julija II
Iste godine, 1505, papa Julije II je pozvao Mikelanđela da prihvati projekat izrade njegove grobnice koja je trebala da se nalazi u zadnjem polukružnom delu prethodnog zdanja bazilike sv. Petra. Sa dozvolom pape odlazi u Kararu, poznati italijanski kamenolom kvalitetnog mermera, kako bi odabrao mermerne blokove za izradu statua ovog ambicioznog spomenika. U kamenolomu je proveo više od šest meseci, birajući i odbacujući mermerne blokove i usput radeći prve pripremne crteže. Te rane Mikelanđelove skice za ovaj poduhvat pokazuju strukturu u tri nivoa. U donjem nivou su trebale da se nalaze figure koje bi predstavljale pobedu i koje bi se smenjivale sa figurama robova. Srednji nivo je bio predviđen za četiri krupne figure u sedećem položaju, od kojih su dve trebale da predstavljaju Mojsija i sv. Pavla. Na trećem i najvišem nivou bi se nalazili anđeli koji bi nosili figuru Julija II. Papa Julije II je bio veoma ambiciozan i želeo je da ostavi trag u istoriji, ali vojni pohod na Bolonju i trošak oko gradnje bazilike sv. Petra su ga sputale u njegovoj ambiciji. Mikelanđelo je mislio da postoji zavera protiv njega i da je zbog toga Papa odlučio da ne nastavi projekat i vratio se u Firencu, bez njegovog znanja. Čim je saznao, Julije II je izvršio jak pritisak na vlasti u Firenci, tražeći da ga odmah pošalju nazad u Rim. Kada se vratio dobio je zadatak da oslika svod Sikstinske kapele, na čemu je radio od 1508. do 1512. godine.
Sikstinska kapela ima veliko simboličko značenje za instituciju Pape i koristi se za velike ceremonije kao što je izbor i proglašenje novog Pape. U to vrijeme zidovi kapele su već bili oslikani freskama značajnih slikara kvatročenta, a zadatak Mikelanđela je bio da oslika njen svod. Za početak, Mikelanđelo je planirao da naslika dvanaest apostola, predstvaljajući ih kao individualne figure, bez dramatizacije.
U početku Mikelanđelo nije bio nimalo oduševljen projektom i smatrao je da je pao na njegova leđa kao posledica zavere njegovih protivnika. Činio je sve da ga izbegne. Govorio je Papi da on u stvari i nije slikar, nego vajar, kao i da će mu ako prihvati projekat, biti potreban veliki broj pomoćnika iz Firence. Pošto je Julije II insistirao, Mikelanđelo je počeo da radi skicu po kojoj je svod trebao da bude oslikan figurama dvanaest apostola. Ali odjednom je promijenio mišljenje i zatvorio se u kapelu, ne dozovljavajući pristup nikome sem Pape i krenuo da radi frenetičnim ritmom, stvarajući u periodu od četiri godine jedno od najspetakularnijih dela renesanse i istorije umetnosti.
Konačni dizajn kompozicije predstavlja biblijsku priču postanka sveta, koja počinje sa momentom u kojem Bog razdvaja svetlost od tame, nastavljajući se sa pričom o Adamu i Evi i završava se pričom o Nojevom potopu. Scene biblijskih priča iz Starog zaveta, među kojima su one o jevrejskom kralju Davidu i Mojsiju, predstavljeni su u ćoškovima kompozicione strukture, a slike proroka, sibila (drevnih proročica) i Hristovih predaka, smeštene su u okvirima iznad prozora.
Stvaranje Adama je izuzetna fuzija forme i sadržine. Adam je predstvaljen u opuštenom ležećem položaju blago na desnom boku, podupirući se desnom podlakticom sa ispruženom levom rukom prema takođe ispruženoj ruci Boga.
Godine 1534, Mikelanđelo se posle skoro pola veka vratio fresko-slikarstvu. Tema ove njegove poslednje freske je Strašni sud, koju je za Sikstinsku kapelu naručio tadašnji papa Pavle III. Reč je o omiljenoj temi za velike zidove italijanskih crkava u Srednjem veku, koja je već do kraja 15. veka izašla iz mode. Po nekim interpretacijama, novo interesovanje za Strašni sud dolazi od impulsa Kontrareformacije koja se odvijala uz podršku Pavla III. Slikarski stil ovog Mikelanđelovog dela je vidno drugačiji od onog kojim se služio pre četvrt vijeka. Shema kolorita je jednostavnija i čine ga smeđkasti tonaliteti tela, nasuprot jasne plave boje. Figure su sa manje energije i njihove forme su manje artikulisane, a torzoi izgledaju kao pojednostavljene mase mesa bez kontura.
Bazilika svetog Petra u Vatikanu
Mikelanđelo je postao glavni arhitekta bazilike sv. Petra 1546. godine u svojoj 72 godini života i posle smrti njegovog prethodnika Antonia Sangala Mlađeg. Nova bazilika se gradila nad ranijom paleohrišćanskom, a radove je započeo papa Julije II sa arhitektom Bramanteom na čelu projekta. Posle Bramanteove smrti njegovo mjesto je preuzeo Rafael, koji je modifikovao njegov izvorni projekat, preobrativši osnovu iz grčkog u latinski krst. Kada je Mikelanđelo preuzeo posao, ponovo je modifikovao plan i vratio ga na izvornu ideju Bramantea sa malim varijacijama.
Crteži
Crtež zauzima posebno mjesto u Mikelanđelovom stvaralaštvu i obuhvata širok spektar izraženih ideja u različitim tehnikama, počev od brzih skica u tehnici pera i tinte, studija složenijih kompozicija i detaljnih analiza anatomije u crvenoj kredi i ugljenu, pa do arhitektonskih planova za građevine na kojima je radio. Posebnu kategoriju zauzimaju detaljni i potpuno završeni crteži sa idejom da budu shvaćeni kao posebna umetnička dela i koje je obično poklanjao svojim najbližim prijateljima. U nekim od tih crteža su predstavljeni mitovi antičke grčke i rimske mitologije, ponekad prerađeni da dočaraju njegove neoplatonističke ideje. Drugi pak, predstavljaju idealizovana ljudska bića.
Mene još uvek drži oduševljenje od pre nekoliko godina.
Vi?
Jeste li imali tu sreću da se uživo upoznate sa Mikelanđelom?
Bez obzira na to da li ste njegova dela videli na fotografijama ili uživo, možete ovde istaći ono što vam se svidelo. Naravno, i fotografije su dobrodošle.
Za vreme života već je bio smatran najvećim umetnikom svoga vremena, a od tada pa do danas jednim od najvećih umetnika svih vremena. Veliki broj njegovih dela iz slikarstva, vajarstva i arhitekture su među najpoznatijim u istoriji umetnosti. Freske svoda Sikstinske kapele u Vatikanu danas predstavljaju njegova najpoznatija dela, iako je Mikelanđelo sebe smatrao vajarem. Rad na više polja umetnosti nije bio neubičajen u njegovo vrijeme. Skulpture u mermeru je radio čitavog svog stvaralačkog veka, a drugim umetnostima se bavio samo u određenim etapama. Velika popularnost freski Sikstinske kapele najvjerovatnije je posledica velike popularnosti slikarstva u 20. veku, ali takođe i činjenice da veći broj njegovih skulptura nisu završene.
Mikelanđelo Buonaroti-Simoni rođen je u malom toskanskom mestu Kapreze, gde je njegov otac Lodoviko Buonaroti dobio posao privremenog gradonačelnika. Naslednik, zajedno sa svojim bratom Frančeskom, opadajućeg bogatstva plemićke porodice Buonaroti, koja prema zabeleženim podacima potiče iz 1228. godine i koja je stekla bogatstvo trgovinom i razmenom novca, Lodoviko je bio zadužen za brigu o zlatnim dukatima koji su preostali u posedu Buonarotija. Iako su Buonarotiji kao porodica, stari koliko i Mediči, Stroci i Tornabuoni, a poznato je i da su plaćali porez u Firenci skoro tri veka, Mikelanđelov deda je izgubio skoro sve posede i bogatstvo, ostavljajući svojim sinovima samo porodičnu vilu sa farmom u mestu Setinjano i jednu kuću u Firenci sa problematičnim vlasničkim statusom.
Mikelanđelova majka Frančeska di Neri Miniato del Sera, umrla je kada je Mikelanđelo imao samo šest godina. U to vrijeme Mikelanđelo je bio u dobu kada su svi sinovi dobrostojećih toskanskih porodica započinjali svoje školovanje. Ipak, Mikelanđelo će prvi put ugledati učionicu tek četiri godine kasnije. Umesto učenja grčkog i latinskog, što je bila toskanska tradicija, Mikelanđelo je proveo to vrijeme u društvu jedne porodice kamenorezaca čiji su članovi više generecija rezali i dovlačili mermerne blokove za građevine i palate u Firenci. U međuvremenu njegov otac se ponovo ženi, Lukrecijom di Antonio di Sandro Ubaldini, koja skreće pažnju Lodoviku da Mikelanđelo još nije počeo nikakvo školovanje. Sa deset godina Mikelanđelo je primljen u Urbinovu školu gramatike u Firenci u kojoj je proveo naredne tri godine. Budući da je sa osnovnim obrazovanjem počeo vrlo kasno i da je prethodne četiri godine proveo apsorbujući za njega mnogo interesantnije stvari, u toj školi se nije istakao i čak nije naučio da čita latinski ili grčki.
Umetničku obuku Mikelanđelo je takođe počeo relativno kasno za tadašnja shvatanja, negde sa 13 godina, verovatno posle prevazilaženja primedbi koje je imao njegov otac, a koje su se ticale degradacije njegovog društvenog statusa (u to vreme status umetnika je bio ekvivalentan statusu zanatlije). Ipak, na očevu intervenciju, Mikelanđelo biva primljen na obuku od tri godine u radionici tada veoma poznatog i perspektivnog firentinskog slikara, Domenika Girlandaja, ali je napušta poslije samo godinu dana i više sukoba sa svojim učiteljem, tvrdeći da „nema šta da nauči“. Uprkos ovoj tvdnji tada mladog i ponosnog Mikelanđela, smatra se da je u radionici Girlandaja savladao veštinu tehnike fresko-slikarstva.
Iz te prve epohe sačuvano je više crteža, uglavnom kopija figura iz Girladajovih dela, ali i manji broj kopija dela drugih starijih firentinskih majstora, kao što su Đoto i Mazačo. Kopiranje dela učitelja i velikih majstora, bio je standardni način na koji su tadašnji mladi umetnici sticali iskustvo i razvijali svoju umetničku veštinu i talenat.
Talenat Mikelanđela je vrlo brzo zapazio i tadašnji vladar Firence, Lorenco Mediči, zvani Lorenco Veličanstveni i primio ga pod svoju zaštitu. Ono što je bilo važno za mladog umetnika je to što je od tog momenta imao pristup umetničkoj kolekciji Medičija, kojom su dominirali delovi antičkih rimskih skulptura, kao i što je bio okružen velikim poznavaocima antičke umetnosti, književnosti, mitologije i filozofije.
Lorenco Veličanstveni, koji je sebe okružio pesnicima, umetnicima i intelektualcima, nije bio veliki mecena renesansne umetnosti kao što tvrdi legenda koja je o njemu stvorena. Dela koja je sakupljao, koristio je kao dekoraciju svoje rezidencije, a okruživao se najboljim umetnicima i intelektualcima za potrebe političkih uticaja. Vajar bronzanih figura i prijatelj Medičija, Bertolo di Đovani, jedan od mnogobrojnih učenika Donatela, bio je zadužen za čuvanje i održavanje kolekcije, a ujedno je bio i najbliže onome što bi se moglo nazvati Mikelanđelov učitelj vajarstva. Ipak, Mikelanđelo nije sledio njegov način rada, niti ga je privlačilo vajarstvo u bronzi.
Jedno od dva Mikelanđelova dela koja su preživela iz ovog ranog perioda je varijacija na temu jedne kompozicije sa starorimskog sarkofaga, a Bertolo je uradio jednu sličnu u bronzi. Reč je o kompoziciji Bitka Kentaura iz 1492. godine. Pokret i snaga figura razjašnjajavju bolje umjetnikova kasnija interesovanja od dela Djevica sa stepenica (1491), koje karakteriše delikatan tretman niskog reljefa i koje odražava tadašnju modu u vajarstvu firentinskih vajara.
Mikelanđelo je težio da razotkrije sve tajne koje su čuvale skulpture antičkih vajara, koji su znali da predstave svu lepotu ljudskog tela u pokretu, sa svim mišićima i tetivama. Kao i Leonardo, nije se zadovoljavao da nauči zakone anatomije iz treće ruke, odnosno preko antičke skulpture. Sam je analizirao ljudsku anatomiju, disecirao mrtva ljudska tela i crtao žive modele, sve dok svaki detalj ljudske figure nije prestao da bude tajna za njega. Ali za razliku od Leonarda, za kojeg je čovek bio samo jedno od čuda Prirode, Mikelanđelo se potrudio da u potpunosti savlada problem njegovog predstavljanja, u svim mogućim pozama i pokretima.
Firenca je u to vreme bila vodeći umetnički centar Evrope, gde su radili najbolji umetnici i suparništvo među njima bilo je vrlo stimulativno. Ipak, grad više nije bio u mogućnosti da svim umetnicima ponudi posao na velikim projektima kao ranije, zbog čega su vodeći firentinski umetnici, Leonardo da Vinči i njegov učitelj Andrea Verokio, napustili Firencu u potrazi za boljim mogućnostima u drugim gradovima. Medičijevi su pali 1494. godine, a Mikelanđelo je otišao ranije, pre političkog meteža.
U Bolonji, Mikelanđelo je bio najmljen kao zamena preminulog vajara na velikom projektu, kako bi isklesao posljednje tri figure neophodne za završetak izrade grobnice sv. Dominika u istoimenoj crkvi. Te tri mermerne figure karakteriše posebna ekspresivnost i originalnost. Odstupajući od maštovite agilnosti figura svog prethodnika, Mikelanđelo je nametnuo ozbiljnost pojednostavljujući masu forme, kao posledicu proučavanja dela antičkih vajara i nasleđa firentinske umetničke tradicije, mada je pojednostavljivanje masa figura bilo u kontrastu sa tadašnjom tendencijom predstavljanja, što vernijeg dočaravanja teksture i detalja ljudskog tela. Isticanje ozbiljnosti se takođe odražava u izboru mermera kao materijala. Iako su ti kvaliteti konstanta u Mikelanđelovoj umetnosti, povremeno ih je napuštao ili modifikovao zbog spoljašnjih faktora, specifične funkcije dela ili zbog stimulativnih uticaja stvaralaštva drugih umetnika.
Bah, Muzej Bargelo u Firenci
To je slučaj sa Bahom koji je nastao u Rimu (1496-1498. godine), prvom Mikelanđelovom skulpturom velikih dimenzija koja je sačuvana do danas. Inspiracija za Baha dolazi od antičkih grčkih i rimskih primera skulpture, ali je daleko mobilnija i složenija u izradi. Dočarana nestabilnost sugeriše karakter boga vina, koji je isklesan u mermeru sa vanserijskom virtuoznošću. Predviđen da bude izložen u vrtu, Bah je jedina Mikelanđelova skulptura koja poziva na posmatranje sa svih strana, a ne samo sa frontalne.
Pijeta
Pijeta je jedno od najznačajnijih ranih Mikelanđelovih dela (1498. godine), koja se danas nalazi u bazilici svetog Petra u Vatikanu. Ime Pijeta se ne odnosi na specifično delo, nego na zajedničku tradicionalnu vrstu hrišćanske ikonografije, od kojih je ova Mikelanđelova verzija jedan od najistaknutijih primera. Izvučena iz konteksta narativnih scena žalosti posle Hristove smrti, grupa od dve figure je komponovana sa idejom da u posmatraču probudi pokajničku molitvu za grehove koji su bili motiv njegove žrtveničke smrti. Ovaj tip ikonografije je bio dosta prisutan u Francuskoj i na severu Evrope, a daleko manje u Italiji.
Delo je naručio francuski kardinal Žan Bilere de Lagraula kao deo njegovog spomenika u kapeli sv. Petronila, koja se nalazila u prethodnom zdanju bazilike sv. Petra.
Ikonografska inovacija u Mikelanđelovom pristupu temi, za razliku od njegovih kolega sa severa, nalazi se u činjenici da odustaje da prikaže tragove mučenja na telu Hrista, kao i u izbegavanju dramatizma u licu i pokretu Device.
Sa tehničke strane, problem za Mikelanđela se sastojao u iznalaženju načina „oslobađanja“ dveju figura iz jednog mermernog bloka, a rezultat je veoma neuobičajen primerak u istoriji umetnosti. Tretirao je grupu kao jednu čvrstu i kompaktnu masu kao i u ranijim delima, što čini da ostavlja veoma snažan i upečatljiv utisak. Takođe je obratio pažnju na neizbežne kontraste koji razjašnjavaju ikonografsku strukturu: muško i žensko, vertikalno i horizontalno, nag i obučena, mrtav i živa.
Mikelanđelo se vraća u Firencu u proljeće 1501. godine, nakon što je isklesao Baha za svog prijatelja Jakopa Galija i Pijetu za francuskog kardenala. Ostao je u Rimu dovoljno dugo da vidi Pijetu postavljenu u kapeli Francuskih kraljeva u starom zdanju bazilike sv. Petra, i stiže u Firencu na vreme kako bi se posvetio najvećem konkursu skulpture od vremena kada je Đovani di Biči, osnivač bogatstva Medičija, odlučio da pokrene konkurs za izradu vrata gradske Krstionice i dodelio posao Gibertiju.
David
Mikelanđelova slava posle izrade Pijete, još jednom je potvrđena izradom statue Davida za firentinsku katedralu (1501-1504. godine). Tema je legendarna priča iz starog zaveta po kojoj se mladi David, budući kralj Izraela, suprotstavlja Golijatu i pobedivši ga spašava svoju naciju. Mikelanđelo je izabrao momenat u kojem se David priprema da baci kamen na Golijata.
Za izradu monumentalne statue, Mikelanđelo je iskoristio mermerni blok koji je jedan vajar ostavio nedovršen 40 godina ranije. Modeliranje Davida je veoma blisko onom u antičkim skulpturama, sa pojednostavljenom geometrijom podesnom za monumentalne statue, ali bez zapostavljanja organske forme i asimetrije ljudskog tela.
Mikelanđelovo stručno poznavanje ljudske anatomije očigledno je u statui Davida, mada proporcionalno gledano, glava je veća, a ruke su duže u odnosu na telo. Objašnjenje za tu činjenicu leži u tome da je David bio predviđen za krov firentinske katedrale, tako da bi preuveličavanje glave i ruku omogućilo lakše prepoznavanje i posmatranje iz daljine.
Kada je Mikelanđelo završio Davida, savremenici su bili impresionirani veličanstvenošću statue i odlučili da je postave na istaknutije mesto. Komisija uvaženih firentinskih umetnika i građana je odlučila da se statua postavi ispred ulaza u palatu Priori (danas palata Vekio), kao simbol firentinske Republike i renesansnog shvatanja humanističkog ideala.
Device sa Isusom detetom
Uporedo sa radom na Davidu (1501/04), Mikelanđelo je stvorio više dela Device sa Isusom detetom za privatne rezidencije, veoma popularne teme u to vrijeme. Riječ je o jednoj maloj statui, dva kružna reljefa koja podsećaju na slikarska dela u smislu da se u njima sugeriše više slojeva prostorne dubine i slici na temu Svete porodice, koja je ujedno i njegova jedina štafelajska slika. Dok statua na temu Device sa Isusom izgleda statično, sliku Svete porodice i jedan od kružnih reljefa, (Devica sa detetom Isusom i sv. Jovanom), karakteriše dinamičan pokret.
Posle slave koju je širom Italije stekao sa Davidom, Mikelanđelo je radio samo na velikim projektima. Privlačili su ga ambiciozni projekti, ali je odbacivao da radi sa pomoćnicima, tako da su mnogi od njih ostali nezavršeni. 1504. godine je počeo rad na fresci za salu Velikog koncila Firence, gde je takođe radio Leonardo na drugoj fresci. U obe freske tema su bile vojne pobede firentinske vojske. Mikelanđelo je odabrao temu kascinske bitke. Leonardova freska je prikazivala konje u galopu, a Mikelanđelova gola tela vojnika koji plivaju prema obali zbog uzbune u vojnom logoru. Stvarni doživljaj oba dela danas je samo moguće naslutiti preko sačuvanih pripremnih skica pošto freske nisu sačuvane.
Početkom 1505. godine, Mikelanđelo je počeo projekat za firentinsku katedralu koji se sastojao od izrade statua 12 apostola u mermeru, ali je samo započeo rad na sv. Matiji. Zanosan pokret nedovršene figure sv. Matije ukazuje na Leonardov uticaj, mada se kroz nju prožima monumentalnost i snaga, karakteristika svojstvena samo njemu. Figure koje stvara Mikelanđelo dočaravaju „borbu umetnika da ih oslobodi iz mermernog bloka“, kako je i sam rekao u više prilika. Iako bi možda ova konstatacija mogla da implicira da je namerno ostavljao nedovršene statue, Mikelanđelo je bez sumnje želeo da završi svaku od njih. Jednom prilikom je napisao sonet o tome kako je teško za vajara „osloboditi“ idealnu figuru iz hladnog mermernog bloka u kojem se potencijalno nalazi zarobljena. Tako da, iako su mnoga od tih dela ostala nedovršena zbog nedostatka vremena i drugih okolnosti koji su ga spriječavale da nastavi rad, svako od njih odražava snažna osećanja i stres kojem se podvrgavao u kretivnom procesu.
Grobnica pape Julija II
Iste godine, 1505, papa Julije II je pozvao Mikelanđela da prihvati projekat izrade njegove grobnice koja je trebala da se nalazi u zadnjem polukružnom delu prethodnog zdanja bazilike sv. Petra. Sa dozvolom pape odlazi u Kararu, poznati italijanski kamenolom kvalitetnog mermera, kako bi odabrao mermerne blokove za izradu statua ovog ambicioznog spomenika. U kamenolomu je proveo više od šest meseci, birajući i odbacujući mermerne blokove i usput radeći prve pripremne crteže. Te rane Mikelanđelove skice za ovaj poduhvat pokazuju strukturu u tri nivoa. U donjem nivou su trebale da se nalaze figure koje bi predstavljale pobedu i koje bi se smenjivale sa figurama robova. Srednji nivo je bio predviđen za četiri krupne figure u sedećem položaju, od kojih su dve trebale da predstavljaju Mojsija i sv. Pavla. Na trećem i najvišem nivou bi se nalazili anđeli koji bi nosili figuru Julija II. Papa Julije II je bio veoma ambiciozan i želeo je da ostavi trag u istoriji, ali vojni pohod na Bolonju i trošak oko gradnje bazilike sv. Petra su ga sputale u njegovoj ambiciji. Mikelanđelo je mislio da postoji zavera protiv njega i da je zbog toga Papa odlučio da ne nastavi projekat i vratio se u Firencu, bez njegovog znanja. Čim je saznao, Julije II je izvršio jak pritisak na vlasti u Firenci, tražeći da ga odmah pošalju nazad u Rim. Kada se vratio dobio je zadatak da oslika svod Sikstinske kapele, na čemu je radio od 1508. do 1512. godine.
Svod Sikstinske kapele
Sikstinska kapela ima veliko simboličko značenje za instituciju Pape i koristi se za velike ceremonije kao što je izbor i proglašenje novog Pape. U to vrijeme zidovi kapele su već bili oslikani freskama značajnih slikara kvatročenta, a zadatak Mikelanđela je bio da oslika njen svod. Za početak, Mikelanđelo je planirao da naslika dvanaest apostola, predstvaljajući ih kao individualne figure, bez dramatizacije.
U početku Mikelanđelo nije bio nimalo oduševljen projektom i smatrao je da je pao na njegova leđa kao posledica zavere njegovih protivnika. Činio je sve da ga izbegne. Govorio je Papi da on u stvari i nije slikar, nego vajar, kao i da će mu ako prihvati projekat, biti potreban veliki broj pomoćnika iz Firence. Pošto je Julije II insistirao, Mikelanđelo je počeo da radi skicu po kojoj je svod trebao da bude oslikan figurama dvanaest apostola. Ali odjednom je promijenio mišljenje i zatvorio se u kapelu, ne dozovljavajući pristup nikome sem Pape i krenuo da radi frenetičnim ritmom, stvarajući u periodu od četiri godine jedno od najspetakularnijih dela renesanse i istorije umetnosti.
Konačni dizajn kompozicije predstavlja biblijsku priču postanka sveta, koja počinje sa momentom u kojem Bog razdvaja svetlost od tame, nastavljajući se sa pričom o Adamu i Evi i završava se pričom o Nojevom potopu. Scene biblijskih priča iz Starog zaveta, među kojima su one o jevrejskom kralju Davidu i Mojsiju, predstavljeni su u ćoškovima kompozicione strukture, a slike proroka, sibila (drevnih proročica) i Hristovih predaka, smeštene su u okvirima iznad prozora.
Stvaranje Adama je izuzetna fuzija forme i sadržine. Adam je predstvaljen u opuštenom ležećem položaju blago na desnom boku, podupirući se desnom podlakticom sa ispruženom levom rukom prema takođe ispruženoj ruci Boga.
Godine 1534, Mikelanđelo se posle skoro pola veka vratio fresko-slikarstvu. Tema ove njegove poslednje freske je Strašni sud, koju je za Sikstinsku kapelu naručio tadašnji papa Pavle III. Reč je o omiljenoj temi za velike zidove italijanskih crkava u Srednjem veku, koja je već do kraja 15. veka izašla iz mode. Po nekim interpretacijama, novo interesovanje za Strašni sud dolazi od impulsa Kontrareformacije koja se odvijala uz podršku Pavla III. Slikarski stil ovog Mikelanđelovog dela je vidno drugačiji od onog kojim se služio pre četvrt vijeka. Shema kolorita je jednostavnija i čine ga smeđkasti tonaliteti tela, nasuprot jasne plave boje. Figure su sa manje energije i njihove forme su manje artikulisane, a torzoi izgledaju kao pojednostavljene mase mesa bez kontura.
Bazilika svetog Petra u Vatikanu
Mikelanđelo je postao glavni arhitekta bazilike sv. Petra 1546. godine u svojoj 72 godini života i posle smrti njegovog prethodnika Antonia Sangala Mlađeg. Nova bazilika se gradila nad ranijom paleohrišćanskom, a radove je započeo papa Julije II sa arhitektom Bramanteom na čelu projekta. Posle Bramanteove smrti njegovo mjesto je preuzeo Rafael, koji je modifikovao njegov izvorni projekat, preobrativši osnovu iz grčkog u latinski krst. Kada je Mikelanđelo preuzeo posao, ponovo je modifikovao plan i vratio ga na izvornu ideju Bramantea sa malim varijacijama.
Crteži
Crtež zauzima posebno mjesto u Mikelanđelovom stvaralaštvu i obuhvata širok spektar izraženih ideja u različitim tehnikama, počev od brzih skica u tehnici pera i tinte, studija složenijih kompozicija i detaljnih analiza anatomije u crvenoj kredi i ugljenu, pa do arhitektonskih planova za građevine na kojima je radio. Posebnu kategoriju zauzimaju detaljni i potpuno završeni crteži sa idejom da budu shvaćeni kao posebna umetnička dela i koje je obično poklanjao svojim najbližim prijateljima. U nekim od tih crteža su predstavljeni mitovi antičke grčke i rimske mitologije, ponekad prerađeni da dočaraju njegove neoplatonističke ideje. Drugi pak, predstavljaju idealizovana ljudska bića.
Mene još uvek drži oduševljenje od pre nekoliko godina.
Vi?
Jeste li imali tu sreću da se uživo upoznate sa Mikelanđelom?
Bez obzira na to da li ste njegova dela videli na fotografijama ili uživo, možete ovde istaći ono što vam se svidelo. Naravno, i fotografije su dobrodošle.
Amor fati
Live today
Still_dreaming- Administrator
- Broj poruka : 22089
Godina : 36
Lokacija : In dreams...
Datum upisa : 15.01.2010
Re: Mikelanđelo Buonaroti
od Troja Sre Maj 04, 2011 9:57 am
Ovo je fotografija skulpture Mojsija, za koju kazu da je nastala pogresnim prevodom rijeci "svjetlece (lice)" kao "rogovi (na glavi)".
Ljepota skulptura Mikelandjela navode covjeka na pomisao da je za stvaranje necega tako lijepog potrebna vjestina i znanje koje je nadljudsko i nedostupno obicnom smrtniku.
Troja- Legendarni član
- Broj poruka : 16902
Lokacija : London
Datum upisa : 08.12.2010
Re: Mikelanđelo Buonaroti
od Ika Ned Maj 06, 2012 11:04 pm
Da Troja, odlično delo! To je inače grob Julija II iz 1545.
Neki od Mikelanđelovih crteža
Kleopatra - 1533. godina
Prokleta duša -1525
Ali meni najjači utisak ostavljaju njegove skulpture.
Bruges Madonna 1501- 05
Vicotry 1532-34 Florence
Neki od Mikelanđelovih crteža
Kleopatra - 1533. godina
Prokleta duša -1525
Ali meni najjači utisak ostavljaju njegove skulpture.
Bruges Madonna 1501- 05
Vicotry 1532-34 Florence
Ika- Zavisni član
- Broj poruka : 4253
Godina : 37
Lokacija : Beograd
Datum upisa : 09.03.2011
Zid :: Umetnost :: Vizuelna umetnost
Strana 1 od 1
Dozvole ovog foruma:
Ne možete odgovarati na teme u ovom forumu|
|
|